Με αφορμή την Πανελλήνια Ημέρα Δωρεάς Οργάνων το Υπουργείο Υγείας δημοσίευσε το παρακάτω Δελτίο Τύπου σχετικά με τη δωρεά οργάνων στη χώρα μας, συνοδευόμενο από μία λίστα με συχνές ερωτήσεις & απαντήσεις γύρω από μύθους και αλήθειες γύρω από τη δωρεά οργάνων. Αναδημοσιεύουμε εδώ την ανακοίνωση:
Η Ιδέα της Δωρεάς Οργάνων και Ιστών πρέπει να συνδέεται με το ευρύτερο πνεύμα του εθελοντισμού και να καθιερωθεί ως πράξη ανθρωπισμού και πολιτισμού από όλους μας, καθώς η δωρεά οργάνων αποτελεί τη βασική προϋπόθεση για την πραγματοποίηση του ιατρικού θαύματος της μεταμόσχευσης.
Η μεταμόσχευση αποτελεί τη μόνη θεραπευτική λύση για την τελικού σταδίου ανεπάρκεια καρδιάς, ήπατος και πνεύμονα και την πιο αποτελεσματική λύση για την τελικού σταδίου νεφρική ανεπάρκεια.
Χωρίς όμως κατάλληλα και επαρκή μοσχεύματα αυτή η θεραπευτική λύση δεν είναι εφικτή. Η έλλειψη μοσχευμάτων και η διαρκώς αυξανόμενη ψαλίδα ανάμεσα στα διαθέσιμα προς μεταμόσχευση όργανα και στις ανάγκες των ασθενών, δυστυχώς διευρύνεται συνεχώς και μάλιστα σε παγκόσμιο επίπεδο.
Η ευαισθητοποίηση και συμμετοχή των κοινωνικών φορέων αλλά και όλου του κοινωνικού συνόλου μπορούν να εξισορροπήσουν τα παραπάνω προβλήματα.
Θεωρητικά οι περισσότεροι από εμάς είμαστε θετικοί στην ιδέα της Δωρεάς Οργάνων και μάλιστα θα θέλαμε να βρεθεί ένα μόσχευμα για εμάς ή για αγαπημένο μας πρόσωπο σε περίπτωση ασθένειας.
Στην πράξη όμως αισθανόμαστε φόβο, επιφυλακτικότητα ή ακόμη και αδιαφορία.
Για τον λόγο αυτό είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι:
Η πιθανότητα να χρειαστούμε εμείς οι ίδιοι, κάποια στιγμή της ζωής μας, ένα μόσχευμα είναι πολύ μεγαλύτερη από την πιθανότητα να δωρίσουμε τα όργανα μας μετά θάνατον. Αν περιμένουμε λοιπόν να μας «δωρηθεί» ένα μόσχευμα και με αυτόν τον τρόπο να σωθεί η ζωή μας, δεν είναι εξ ίσου δίκαιο να «δωρίσουμε» και εμείς;
Η Δωρεά Οργάνων αφορά την προσφορά των οργάνων προς μεταμόσχευση από έναν συνάνθρωπό μας (δότης) που δεν είναι πια στη ζωή. Aπό έναν (1) δότη, μπορούν να σωθούν έως και είκοσι (20) ασθενείς που έχουν ανάγκη από νέα καρδιά, πνεύμονες, ήπαρ, νεφρούς, κερατοειδείς, δέρμα ή και οστά.
Η Δωρεά Οργάνων πραγματοποιείται μόνο από εγκεφαλικά νεκρούς ανθρώπους, που νοσηλεύονται σε Μονάδες Εντατικής Θεραπείας. Ο εγκεφαλικός θάνατος είναι μία μη αναστρέψιμη κατάσταση που ισοδυναμεί με τον θάνατο και δεν έχει καμία σχέση με τις χρόνιες φυτικές καταστάσεις («κατάσταση φυτού»). Σε περίπτωση εγκεφαλικού θανάτου η οικογένεια του δυνητικού δότη προσεγγίζεται από εξειδικευμένους γιατρούς της Μ.Ε.Θ. και ενημερώνεται για τη δυνατότητα δωρεάς οργάνων του εκλιπόντος. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι πάντοτε ζητείται η συναίνεση ων συγγενών ανεξάρτητα αν ο εκλιπών είχε δηλώσει Δωρητής Οργάνων (είχε κάρτα) εν ζωή. Αυτό γίνεται από σεβασμό στην οικογένεια του δυνητικού δότη, ενώ σχεδόν πάντα η οικογένεια συναινεί όταν ο εκλιπών τους το είχε δηλώσει ή είχε συζητήσει το θέμα με την οικογένεια όσο βρισκόταν ακόμη στη ζωή.
Τα όργανά από πολλούς δυνητικούς δότες δεν αξιοποιούνται προς μεταμόσχευση επειδή δεν είχαν συζητήσει ποτέ όσο ζούσαν με την οικογένειά τους τη θετική τους στάση απέναντι στη Δωρεά Οργάνων.
Ο Εθνικός Οργανισμός Μεταμοσχεύσεων (Ε.Ο.Μ.) είναι ο επίσημος κρατικός φορέας του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης που διαμεσολαβεί, ελέγχει και συντονίζει όλες τις σχετικές διαδικασίες από τη Δωρεά ως τη Μεταμόσχευση.
Πέρα λοιπόν από τις σημαντικές επιστημονικές εξελίξεις, αναγκαία και βασική προϋπόθεση για την πραγματοποίηση μίας μεταμόσχευσης, η οποία αποτελεί ΔΩΡΟ ΖΩΗΣ για χιλιάδες ασθενείς συνανθρώπους μας, παραμένει μόνο μία:
Η υιοθέτηση και η διάδοση της ΙΔΕΑΣ ΤΗΣ ΔΩΡΕΑΣ ΟΡΓΑΝΩΝ ΚΑΙ ΙΣΤΩΝ.
Η αγάπη, ο αλτρουϊσμός και η γενναιοδωρία είναι τα αισθήματα εκείνα που αποτελούν μοναδικό κίνητρο για κάποιον, ο οποίος υπερβαίνοντας τον μεγαλύτερο πόνο μπροστά στην απώλεια δικού του ανθρώπου, καταφέρνει να γεφυρώσει την ζωή με το θάνατο.
Φανταστείτε τη πράξη της Δωρεάς Οργάνων σαν μια αλυσίδα :
Ζωή – Θάνατος – Ζωή!
Εθνικός Οργανισμός Μεταμοσχεύσεων
O Eθνικός Οργανισμός Μεταμοσχεύσεων έχει όραμά του να καταστήσει δυνατή τη διαθεσιμότητα οργάνων και ιστών για κάθε Έλληνα ασθενή που έχει, ή, θα έχει ανάγκη στο μέλλον τη μεταμόσχευση.
Αποστολή του Ε.Ο.Μ. είναι :
Η οργάνωση και η εύρυθμη λειτουργία ενός αποτελεσματικού και αξιόπιστου μεταμοσχευτικού συστήματος στα πλαίσια του Εθνικού Συστήματος Υγείας.
Η διασφάλιση της δημόσιας εμπιστοσύνης.
Η ευαισθητοποίηση και η ενημέρωση της ιατρονοσηλευτικής κοινότητας για τις προϋποθέσεις και τις διαδικασίες της δωρεάς οργάνων καθώς και την αναγκαιότατα, τα οφέλη και τα πλεονεκτήματα της μεταμόσχευσης έναντι άλλων θεραπειών υποκατάστασης.
Η αξιοποίηση του μέγιστου δυνατού αριθμού μοσχευμάτων προερχόμενων από εκλιπόντες δότες.
Η αυτάρκεια των Ελληνικών δεξαμενών σε δοτές μυελού των οστών.
Η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση των πολιτών με σκοπό τη μεταστροφή των στάσεων και την άρση των προκαταλήψεων και των αμφιβολιών γύρω από τα θέματα της Δωρεάς Ιστών και Οργάνων και των Μεταμοσχεύσεων.
Η δημιουργία εθνικής συνείδησης για την αξία της Δωρεάς Ιστών και Οργάνων.
Η επίτευξη της ανάληψης από κάθε κοινωνικό και θεσμικό φορέα του ρόλου που του αναλογεί ως προς την προώθηση της Ιδέας της Δωρεάς Ιστών και Οργάνων.
Η παρακολούθηση όλων των πρόσφατων επιστημονικών εξελίξεων στον τομέα της Δωρεάς Οργάνων κα των Μεταμοσχεύσεων.
Η ευθυγράμμιση της εθνικής πολιτικής στον τομέα των μεταμοσχεύσεων με την αντίστοιχη ευρωπαϊκή νομοθεσία.
Χρήσιμες ερωτήσεις κι απαντήσεις:
Τι είναι μεταμόσχευση;
Η μεταμόσχευση αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες κατακτήσεις της ιατρικής του 20ού αιώνα και έχει καθιερωθεί πλέον σήμερα ως μία θεραπευτική πρακτική. Επιτρέπει την αποκατάσταση των λειτουργιών του σώματος που μέχρι εκείνη τη στιγμή είχαν χαθεί και σε μερικές περιπτώσεις είχαν μερικώς υποκατασταθεί με μία μηχανικού τύπου μέθοδο (π.χ. αιμοκάθαρση).
Συγκεκριμένα η μεταμόσχευση είναι η εγχείρηση κατά την οποία υγιή όργανα, ιστοί ή κύτταρα μεταφέρονται από έναν εκλιπόντα ή ζωντανό δότη σε έναν χρονίως πάσχοντα ασθενή, με σκοπό την αποκατάσταση της λειτουργίας κάποιου οργάνου του που βρίσκεται σε ανεπάρκεια.
Ποια όργανα, ιστοί ή κύτταρα μπορούν να μεταμοσχευτούν;
Τα όργανα τα οποία μπορούν να μεταμοσχευτούν είναι οι νεφροί, η καρδιά, το ήπαρ, οι πνεύμονες, το πάγκρεας και τμήμα του λεπτού εντέρου. Ιστοί και κύτταρα που μπορούν να μεταμοσχευτούν, είναι το δέρμα, τα οστά, οι χόνδροι, οι βαλβίδες της καρδιάς, ο κερατοειδής χιτώνας του οφθαλμού, αιμοποιητικά κύτταρα κ.α.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι δύο νεφροί μεταμοσχεύονται σε δύο ασθενείς. Το ίδιο συμβαίνει και με τους πνεύμονες, ενώ και το ήπαρ μπορεί να χωριστεί και να μεταμοσχευθεί σε δύο διαφορετικούς λήπτες.
Ποια είναι η διαφορά μεταξύ «δωρητή» και «δότη» οργάνων;
Δωρητής οργάνων είναι ο ενήλικος πολίτης που δηλώνει εν ζωή ότι μετά τον θάνατό του θα ήθελε να βοηθήσει ασθενείς συνανθρώπους του, προσφέροντας τα όργανά του προς μεταμόσχευση. Ο δωρητής οργάνων κατέχει την «Κάρτα Δωρητή Οργάνων».
Δότης οργάνων είναι ο εκλιπών από τον οποίο αφαιρείται τουλάχιστον ένα όργανό του προς μεταμόσχευση, ή, ο εν ζωή πολίτης που δίνει ένα όργανό του ή ιστό του προς μεταμόσχευση σε συγγενή του, με βάση την ισχύουσα νομοθεσία.
Μπορώ να δωρίσω κάποιο όργανο ενώ είμαι ακόμα στη ζωή;
ΝΑΙ: Σε ιδιαίτερες περιπτώσεις μπορεί να δοθεί από ζώντα δότη ένα νεφρό σε έναν συγγενή δευτέρου βαθμού εξ αίματος σε ευθεία ή πλάγια γραμμή (σύμφωνα με το ν. 2737/1999 περί μεταμοσχεύσεων) και αυτό διότι ο άνθρωπος μπορεί να ζήσει φυσιολογικά και με ένα μόνο νεφρό. Επίσης μπορεί να μεταμοσχευθεί μέρος του ήπατος, μέρος του πνεύμονα ή μέρος του λεπτού εντέρου. Μεταμόσχευση από ζώντα δότη γίνεται και στα αιμοποιητικά κύτταρα (μυελός των οστών). Ο περιορισμός στο βαθμό της συγγένειας δεν ισχύει στη μεταμόσχευση αιμοποιητικών κυττάρων (μυελού των οστών).
Μπορώ να κάνω δωρεά μετά θάνατον προς ένα συγκεκριμένο πρόσωπο;
ΟΧΙ: Η κατευθυνόμενη δωρεά ιστών και οργάνων μετά το θάνατο του δότη δεν επιτρέπεται να γίνεται προς ορισμένο λήπτη. Υπόδειξη του λήπτη από το δωρητή σώματος ή οργάνων δεν λαμβάνεται υπόψη, αλλά ακολουθείται η καθορισμένη σειρά προτεραιότητας μεταξύ των υποψηφίων ληπτών.
Γιατί πρέπει να ενημερώσω την οικογένειά μου ότι έγινα δωρητής οργάνων;
Για να μην επιβαρύνονται οι συγγενείς του εκλιπόντα με την ευθύνη μίας τόσο κρίσιμης απόφασης τη δύσκολη στιγμή της απώλειάς του, αφού η απόφαση αυτή είναι κάτι προαποφασισμένο από τον ίδιο τον εκλιπόντα. Συνήθως μάλιστα γίνεται σεβαστή με ανακούφιση από τους οικείους του ως εκπλήρωση της τελευταίας επιθυμίας του.
Αν έχω κάρτα δωρητή, μπορούν οι συγγενείς μου, μετά τον θάνατό μου, να αρνηθούν τη δωρεά των οργάνων μου;
Απαραίτητη προϋπόθεση για την έναρξη της διαδικασίας δωρεάς των οργάνων, εκτός από την πιστοποίηση του εγκεφαλικού θανάτου, είναι η συναίνεση των συγγενών α΄ βαθμού του εκλιπόντος, ανεξάρτητα εάν αυτός είχε κάρτα δωρητή ή όχι. Η συναίνεση ζητείται για λόγους πρωτίστως ηθικούς. Σε καμία περίπτωση τα μέλη της οικογένειας δεν θα πρέπει να επιβαρυνθούν ακόμη περισσότερο ψυχολογικά με την έναρξη της διαδικασίας της δωρεάς χωρίς τη συγκατάθεσή τους. Επίσης, σε περίπτωση που για την έναρξη της διαδικασίας της δωρεάς αρκούσε μόνο η κάρτα δωρητή του εκλιπόντος χωρίς να απαιτείται η συναίνεση των συγγενών, η δημοσιοποίηση των αντιδράσεων των συγγενών στα Μ.Μ.Ε. θα ήταν επέφερε ανεπανόρθωτο πλήγμα για την ιδέα της δωρεάς οργάνων. Είναι προτιμότερο να «χαθεί» ένας δότης, παρά να δημοσιοποιηθεί κάτι που θα αμαύρωνε την ιδέα της δωρεάς οργάνων. Αξίζει να σημειωθεί ότι από την ίδρυση του Ε.Ο.Μ. έως σήμερα, ΠΟΤΕ δεν έχει αρνηθεί να συναινέσει οικογένεια εκλιπόντος που ήταν δωρητής οργάνων.
Μπορώ να συμφωνήσω να δωρίσω κάποια όργανα ενώ κάποια άλλα όχι;
ΟΧΙ: Ο δωρητής οργάνων δηλώνει την πρόθεσή του μέσω της κάρτας δωρητή για ΟΛΑ του τα όργανα. Αν έχει κάποια ιδιαίτερη επιθυμία ή αντίρρηση επ’ αυτού θα πρέπει να το έχει δηλώσει στους συγγενείς του, οι οποίοι θα κληθούν να συναινέσουν ή θα πρέπει να ενημερώσει ο ίδιος εγγράφως και ρητώς τον Ε.Ο.Μ. (π.χ. «δεν επιθυμώ τη δωρεά των κερατοειδών μου»).
Ποιος θα πάρει τα όργανά μου αν γίνω δωρητής;
Η κατανομή των μοσχευμάτων στους Υποψήφιους Λήπτες του Εθνικού Μητρώου που τηρείται στον Ε.Ο.Μ., διενεργείται αφενός αναλόγως με το όργανο που μεταμοσχεύεται και αφετέρου βάσει ορισμένων κριτηρίων, όπως: η ομάδα αίματος, η ιστοσυμβατότητα μεταξύ δότη και ληπτών, ο χρόνος αναμονής, το ιατρικώς πιστοποιούμενο επείγον της κατάστασης των υποψήφιων ληπτών, η ηλικία και οι σωματομετρικές διαστάσεις. Οι λίστες προκύπτουν από ειδικό αδιάβλητο μηχανογραφημένο σύστημα του Ε.Ο.Μ. και στη συνέχεια ο Ε.Ο.Μ. ενημερώνει τα μεταμοσχευτικά κέντρα για το ποιοι είναι ανά όργανο οι καταλληλότεροι λήπτες, με βάση τα παραπάνω κριτήρια. Η κατανομή των οργάνων σε κάθε περιστατικό δωρεάς οργάνων ελέγχεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα από Ειδική Επιτροπή Κατανομής Μοσχευμάτων η οποία απαρτίζεται από εκπροσώπους του Υπουργείου Υγείας, μέλη του Δ.Σ. του Ε.Ο.Μ. και ειδικούς επιστήμονες από το χώρο των μεταμοσχεύσεων.
Επειδή γνωρίζουν ότι θέλω να γίνω δωρητής οργάνων θα με αφήσουν να πεθάνω;
ΟΧΙ: Η έναρξη της μεταμοσχευτικής διαδικασίας προϋποθέτει την πιστοποίηση θανάτου. Η εκπαίδευση του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού βασίζεται στην αρχή ότι «η δωρεά οργάνων έρχεται πάντα δεύτερη σε σχέση με τους βασικούς ιατρικούς χειρισμούς. Προέχει η επιβίωση του ασθενούς και όλες οι προσπάθειες εστιάζονται σε αυτό».
Πώς οργανώνεται η διαδικασία δωρεάς οργάνων προς μεταμόσχευση;
Απαραίτητη προϋπόθεση για την εκκίνηση οποιασδήποτε διαδικασίας είναι η πιστοποίηση του Εγκεφαλικού Θανάτου. Σύμφωνα με το ν. 2737/1999, στη περίπτωση διάγνωσης του θανάτου, ο θεράπων ιατρός ενημερώνει τον Ε.Ο.Μ. για το θάνατο, καθώς και τους συγγενείς τού εκλιπόντος για τη δυνατότητα δωρεάς ιστών και οργάνων με σκοπό τη μεταμόσχευση, ώστε να εκφράσουν τη συναίνεση ή την άρνησή τους, αν ο εκλιπών δεν είχε εν ζωή εγγράφως συναινέσει (Κάρτα Δωρητή) ή είχε αποκλείσει τη Δωρεά Οργάνων. Μόνο υπό αυτές τις συνθήκες και εφόσον γνωστοποιηθεί εγγράφως στον Ε.Ο.Μ. η πρόθεση της Δωρεάς Οργάνων, τότε μόνο ενεργοποιείται η διαδικασία της Δωρεάς από τον δότη στους υποψήφιους λήπτες, η οποία συντονίζεται αποκλειστικά και μόνο από τον Ε.Ο.Μ.
Ο Ε.Ο.Μ., ως κεντρικός συντονιστικός φορέας, καλεί χειρουργικές ομάδες από τα αρμόδια μεταμοσχευτικά κέντρα ανά όργανο, να μεταβούν στο νοσοκομείο του δότη για την λήψη των οργάνων και συντονίζει όλες τις απαραίτητες διαδικασίες μετακίνησης και ασφαλούς μεταφοράς των μοσχευμάτων, διασφαλίζοντας τη δίκαιη κατανομή τους στους κατάλληλους λήπτες.
Το κόστος της μεταμόσχευσης το πληρώνει η οικογένεια του δότη;
ΟΧΙ: Μετά τη διάγνωση εγκεφαλικού θανάτου, κάθε δαπάνη απαραίτητη για την αφαίρεση, μεταφορά και συντήρηση κυττάρων, ιστών και οργάνων από ζώντα ή νεκρό δότη με σκοπό τη μεταμόσχευση, βαρύνει τον ασφαλιστικό οργανισμό του λήπτη ή του υποψήφιου λήπτη. Αν αυτός είναι οικονομικά αδύνατος και ανασφάλιστος, οι δαπάνες καλύπτονται από ειδική πίστωση του Υπουργείου Υγείας.
Η αφαίρεση οργάνων, ιστών ή κυττάρων παραμορφώνει το σώμα;
ΟΧΙ: Το σώμα του δότη αντιμετωπίζεται πάντα με σεβασμό. Η όλη διαδικασία διενεργείται με μεγάλη προσοχή από χειρουργούς και εκπαιδευμένο προσωπικό, χωρίς να παραμορφώνει το σώμα, την όψη ή τα χαρακτηριστικά κατά την παράδοσή του στους συγγενείς για τη διαδικασία της κηδείας.
Υπάρχουν θρησκευτικές αντιρρήσεις για τη μεταμόσχευση;
Οι περισσότερες θρησκείες, όπως λ.χ. ο Χριστιανισμός, ο Βουδισμός, ο Ιουδαϊσμός έχουν θετική θέση απέναντι στις μεταμοσχεύσεις. Η Ελληνική Ορθόδοξη εκκλησία αντιμετωπίζει τις μεταμοσχεύσεις με ιδιαίτερη κατανόηση και θεωρεί ότι: «η δωρεά οργάνων από εγκεφαλικώς νεκρούς δότας καθώς και η νηφάλια και συνειδητή απόφασις υγιούς ανθρώπου όπως προσφέρει κάποιο όργανό του εις πάσχοντα συνάνθρωπον, ως πράξεις φιλαλληλίας και αγάπης, είναι σύμφωνοι με την διδασκαλίαν και το φρόνημα της Εκκλησίας μας».
Ωστόσο, αν κάποιος έχει αμφιβολίες, μπορεί να το συζητήσει με τον πνευματικό του πατέρα.
Πηγή: Υπουργείο Υγείας