Κάποτε είχες δηλωθεί ως πιθανός δότης στο Κέντρο μας και σε εντάξαμε ανώνυμα στην Εθνική και Παγκόσμια Δεξαμενή Δοτών. Τώρα μας ειδοποίησαν ότι ΕΣΥ ανάμεσα σε εκατομμύρια δότες είσαι ο/η τυχερός/ή που είσαι συμβατός με έναν ασθενή και μπορείς να του ΧΑΡΙΣΕΙΣ ΖΩΗ.
Παρακολουθήστε το video στο οποίο “Ένας φοιτητής μας εξηγεί, γιατί να γίνεις δότης μυελού των οστών” στους Πρωταγωνιστές 27/6/2024 (AlphaTV) https://www.alphatv.gr/show/protagonistes/?vtype=player&vid=60372&showId=1326&year=2024
Στην Πάτρα λειτουργεί το πρώτο Κέντρο Δοτών Μυελού των Οστών της Ελλάδος ΚΕΔΜΟΠ-“Χάρισε ζωή”
Video : “Φτύσε για κάτι που αξίζει”
Ποιος είναι ο ασθενής? Είναι κάποιος άγνωστος σου, κάπου στον κόσμο που τώρα δεν τον γνωρίζεις. Μετά την ολοκλήρωση της ενδεχόμενης δωρεάς μοσχεύματος μπορείς να μάθεις το φύλο, την ηλικία και από πού είναι ο ασθενής. Δύο χρόνια μετά τη μεταμόσχευση, έχεις τη δυνατότητα, αν θέλει και μπορεί κι εκείνος, να τον γνωρίσεις.
Τι έχει ο ασθενής? Πάσχει από μια αιματολογική κακοήθεια, συνήθως οξεία λευχαιμία, και για να την νικήσει χρειάζεται ΕΣΕΝΑ. Η μεταμόσχευση μυελού των οστών είναι γι’ αυτόν μονόδρομος.
Η διαδικασία της Μεταμόσχευσης θα γίνει μόνο όταν πληρούνται οι παρακάτω προϋποθέσεις:
- Με τη μεταμόσχευση υπάρχει μεγάλη πιθανότητα ίασης από την ασθένεια
- Δεν υπάρχει άλλη θεραπεία ίασης
Γιατί είναι τα κύτταρα μου το «Μαγικό Φάρμακο»? Ο μυελός των οστών παράγει κάθε μέρα 500 δισεκατομμύρια κύτταρα μεταξύ των οποίων και τα κύτταρα του ανοσοποιητικού μας συστήματος. Το ανοσοποιητικό μας σύστημα είναι η «αστυνομία» του σώματος μας που μας προστατεύει από το να παθαίνουμε λοιμώξεις αλλά και καρκίνο. Τα ΔΙΚΑΣ ΣΟΥ ανοσοποιητικά κύτταρα που παράγει ο μυελός των οστών σου μπορούν να νικήσουν τη λευχαιμία του ασθενή.
Και τι πρέπει εγώ να δωρίσω? Ο δότης δωρίζει ελάχιστα γι’ αυτόν κύτταρα (μερικά εκατομμύρια κύτταρα από τα 500 δισεκατομμύρια που παράγει κάθε μέρα ο μυελός) που μπορούμε να τα συλλέξουμε από το αίμα (προτιμητέα μέθοδος) ή να τα πάρουμε κατευθείαν από τον μυελό. Τα κύτταρα αυτά που ονομάζονται «περιφερικά αρχέγονα αιμοποιητικά κύτταρα» τα αντικαθιστά ο μυελός μας άμεσα.
Είναι επικίνδυνο? Είναι επώδυνο? ΟΧΙ. Κάθε χρόνο περίπου 40.000 συνάνθρωποι μας (30% από την οικογένεια και 70% εθελοντές) βρίσκονται συμβατοί και ΧΑΡΙΖΟΥΝ ΖΩΗ σε κάποιον συνάνθρωπο τους.
Τα στάδια προς την δωρεά
Αρχική ενημέρωση. Ο εξειδικευμένος εκπρόσωποςτου ΚΕΔΜΟΠ – Χάρισε ζωή σου τηλεφώνησε και σε ειδοποίησε ότι βρέθηκες συμβατός με ένα ασθενή κάπου στον κόσμο. Θα συζητήσει μαζί σου, θα σε ρωτήσει για την γενική σου κατάσταση, θα σου εξηγήσει την διαδικασία και θα λύσει όλες τις απορίες που έχεις. Μπορείς να το σκεφτείς και να ξανασυζητήσεις μαζί του. Σε μερικές όμως μέρες πρέπει να επιβεβαιώσεις ή όχι τη πρόθεση σου για μια πιθανή δωρεά ώστε να ενημερωθεί έγκαιρα το μεταμοσχευτικό κέντρο όπου νοσηλεύεται ο ασθενής. Ο ασθενής και η οικογένεια του (πολλοί ασθενείς είναι παιδάκια) θα ενημερωθεί ότι βρέθηκε κάποιος πιθανός συμβατός δότης μόνο όταν επιβεβαιώσεις την πρόθεση σου για μια ενδεχόμενη δωρεά. Παρότι σε όλη τη διάρκεια της διαδικασίας μπορείς να ανακαλέσεις την απόφασή σου για τη δωρεά, σε παρακαλούμε να πάρεις τη απόφαση σου όσο πιο συνειδητά γίνεται γιατί δεν πρέπει να προσφέρουμε ψεύτικες ελπίδες σε ένα συνάνθρωπο μας που αγωνιά για την ζωή του.
Επιβεβαιωτική τυποποίηση και αρχικός ιατρικός έλεγχος. Ο εκπρόσωπος του ΚΕΔΜΟΠ – Χάρισε Ζωή θα σε πάρει τηλέφωνο για να οργανώσετε μια αιμοληψία για εξετάσεις αίματος στο πλησιέστερο νοσοκομείο της διαμονής σου. Το αίμα θα σταλεί για ιατρικές εξετάσεις στο κέντρο μας και στο νοσοκομείο που είναι ο ασθενής για να επιβεβαιωθεί η συμβατότητα σου με τον ασθενή. Ο ιατρός του ΚΕΔΜΟΠ – Χάρισε Ζωή θα ελέγξει τις εξετάσεις σου και θα στις στείλει στο σπίτι για τον δικό σου ιατρικό φάκελο. Μια ενδεχόμενη δωρεά γίνεται συνήθως στο διάστημα των επόμενων 2-3 μηνών. Σε όλο αυτό το διάστημα ο ασθενής λαμβάνει χημειοθεραπείες και προετοιμάζεται για να μπορέσει να υποβληθεί σε μια μεταμόσχευση.
Ιατρικός έλεγχος πριν την δωρεά. Μας ειδοποίησαν από το μεταμοσχευτικό κέντρο ότι ο ασθενής είναι έτοιμος για μεταμόσχευση και μας ζήτησαν να προβούμε στην συλλογή των αρχέγονων αιμοποιητικών κυττάρων στο διάστημα των επόμενων 3-4 εβδομάδων. Θα σε καλέσουμε να σε εξετάσουμε αναλυτικά, να σε ενημερώσουμε και μαζί σου να κανονίσουμε τη ακριβή ημερομηνία που βολεύει και εσένα ώστε να προβούμε στην δωρεά των κυττάρων. Η εξέταση και η δωρεά θα γίνει σε ένα εξειδικευμένο κέντρο συλλογής στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη, την Πάτρα ή την Κρήτη, ανάλογα με τον τόπο διαμονής σου. Οποιοδήποτε έξοδο προκύψει για την μετάβαση στο κέντρο συλλογής (έξοδα μετακίνησης, πιθανή διαμονή σε ξενοδοχείο) καλύπτεται πλήρως από το κέντρο μας. Ο ιατρός θα σε εξετάσει ενδελεχώς και θα σε ενημερώσει λεπτομερώς για όλες την διαδικασία της δωρεάς ώστε να σου λύσει οποιεσδήποτε απορίες έχεις. Αφού δώσεις τη τελική σου συγκατάθεση για τη δωρεά θα προγραμματίσουμε την συλλογή των κυττάρων και θα ειδοποιήσουμε το μεταμοσχευτικό κέντρο ώστε να προγραμματίσει την μεταμόσχευση του ασθενούς.
Συλλογή αρχέγονων αιμοποητικών κυττάρων από το αίμα. Η συλλογή των «περιφερικών αρχέγονων αιμοποιητικών κυττάρων» θα γίνει μια προκαθορισμένη μέρα στο κέντρο συλλογής που σε ενημέρωσε. Περίπου 10 μέρες πριν την συλλογή, ο ασθενής θα αρχίσει μια ιδιαίτερα βαριά χημειοθεραπεία με στόχο να καταστρέψει τον δικό του μυελό και από εκείνο το σημείο είναι εξαρτημένος από εσένα. Η πιο διαδεδομένη μέθοδος σήμερα είναι η συλλογή των αρχέγονων αιμοποιητικών κυττάρων από το αίμα (γι’ αυτό και ο όρος «περιφερικά») με την διαδικασία της λευκαφαίρεσης. Αρχικά χορηγείται υποδόρια για 4 μέρες μια ουσία (αυξητικός αιμοποιητικός παράγοντας) με στόχο την κινητοποίηση των αρχέγονων αιμοποιητικών αιμοποιητικών κυττάρων από τον μυελό στο αίμα. Στην συνέχεια ακολουθεί η συλλογή τους σε ειδικό μηχάνημα κατά το οποίο «ψαρεύουμε» από το αίμα τα κύτταρα που θέλουμε να συλλέξουμε. Η διαδικασία που ακολουθείται είναι παρόμοια με αυτή που εφαρμόζεται κατά την δωρεά αιμοπεταλίων. Με λίγα λόγια, το αίμα αναρροφάται με συνεχόμενο τρόπο από το ένα χέρι, φυγοκεντρείται ώστε να διαχωριστούν και να συγκεντρωθούν τα αρχέγονα αιμοποιητικά κύτταρα σε ένα ασκό ενώ τα υπόλοιπα κύτταρα του αίματος επιστρέφονται διαρκώς πίσω στον δότη από το άλλο χέρι. Τα μηχανήματα λευκαφαίρεσης είναι αυτόματα, αποτελεσματικά και ασφαλή και χρησιμοποιούν αποστειρωμένους ασκούς μιας χρήσης. Η διαδικασία διαρκεί περίπου 2-4 ώρες και συνιστούμε ο δότης να φέρει και ένα φίλο του για συντροφιά. Σε αυτό το διάστημα ο δότης μπορεί να διαβάζει, να βλέπει τηλεόραση κτλ. Δεν απαιτείται νοσηλεία του δότη στο νοσοκομείο. Μετά το πέρας της συλλογής ο δότης μεταβαίνει στο σπίτι του και την επόμενη ημέρα μπορεί να επιστρέψει στη δουλειά του.
Δες την εμπειρία του Αλέξανδρου:
Αποζημίωση δότη
Οι δότες αποζημιώνονται για τα έξοδα που πραγματοποιούν τις ημέρες του ιατρικού ελέγχου και της συλλογής. θα πρέπει να συγκεντρώνουν όλες τις αποδείξεις από τα έξοδα που θα κάνουν και τα διόδια, αν υπάρχουν, και κατόπιν συνεννοήσεως με τον υπεύθυνο του ΚΕΔΜΟΠ – Χάρισε Ζωή θα τα καταθέτουν για να αποζημιωθούν από τον ΕΛΚΕ Πανεπιστημίου Πατρών.
Πιθανά συμβάματα κατά την «κινητοποίηση» με τη χορήγηση του αυξητικού παράγοντα: Ο μυελός των οστών μας δεν είναι ένα «στατικό» όργανο. Για να λειτουργεί ο μυελός χρειάζεται τη συνεχή παρουσία μιας ποσότητας «αυξητικού παράγοντα», ενώ όποτε χρειαστεί, π.χ. σε μια λοίμωξη, ο οργανισμός μας παράγει μεγαλύτερη ποσότητα «αυξητικού παράγοντα» ώστε να διεγείρει τον μυελό και να παράγει περισσότερα κύτταρα που τα έχουμε ανάγκη. Επειδή το ποσοστό των αρχέγονων αιμοποιητικών κυττάρων είναι μικρό στο αίμα, πριν τη λευκαφαίρεση «διεγείρουμε» τον μυελό για 4 μέρες με χορήγηση «αυξητικού παράγοντα» ώστε να αυξήσουμε το ποσοστό τους στο αίμα. Αυτός δίνεται με την μορφή μικρής υποδόριας ένεσης στην κοιλιά (που μπορεί να κάνει μόνος του ο δότης). Η χορήγηση «αυξητικού παράγοντα» είναι ασφαλής και καλά ανεκτή. Κάποιοι δότες την 3 ή 4 μέρα χορήγησης μπορεί να αναφέρουν κάποια συμπτώματα όπως όταν έχουμε κάποια ίωση, δηλαδή ήπιες μυαλγίες και οστικά άλγη, μπούκωμα στη μύτη ή πυρέτιο 37°C. Τα συμπτώματα αυτά εξαφανίζονται με τη χορήγηση απλών αναλγητικών όπως παρακεταμόλης (Depon/ Panadol) και υποχωρούν πλήρως μετά την συλλογή. Η χορήγηση του αυξητικού παράγοντα είναι ασφαλής.
Πιθανά συμβάματα κατά την λευκαφαίρεση: Ο δότης αισθάνεται την ενόχληση από την εισαγωγή της βελόνας στις φλέβες του. Κατά την διαδικασία της λευκαφαίρεσης χορηγείται αντιπηκτικό που εμποδίζει το αίμα να πήξει. Επειδή το αντιπηκτικό δεσμεύει τα ασβέστιο, ο δότης μπορεί να αισθανθεί λόγω μιας παροδικής υπασβεστιαιμίας κάποιο μούδιασμα στα χείλη, στο πρόσωπο ή στα δάκτυλα. Τα συμβάματα αυτά είναι παροδικά και εύκολα αντιμετωπίσιμα. Μετά τη συλλογή πραγματοποιούμε έναν εργαστηριακό έλεγχο και ο δότης μπορεί να επιστρέψει σπίτι του και την επόμενη μέρα κανονικά στην δουλειά του. Η διαδικασία της λευκαφαίρεσης είναι ασφαλής και ανώδυνη.
Συλλογή αρχέγονων αιμοποητικών κυττάρων από τον μυελό. Σε περιπτώσεις μεταμοσχεύσεων βρεφών/νηπίων το μεταμοσχευτικό κέντρο μπορεί να ζητήσει την δωρεά των κυττάρων απευθείας από τον μυελό των οστών (μυελικό μόσχευμα), καθότι τα κύτταρα που λαμβάνονται από εκεί είναι καλύτερα ανεκτά από τους μικρούς ασθενείς σε σχέση με τα κύτταρα που λαμβάνονται από το αίμα (περιφερικό μόσχευμα). Ο δότης θα ενημερωθεί και για τη διαδικασία δωρεάς με παρακέντηση από τον μυελό αλλά είναι αυτός που τελικά θα αποφασίσει αν θα δωρίσει μυελικό ή περιφερικό αιματικό μόσχευμα. Για την συλλογή μυελικού μοσχεύματος ο δότης υποβάλλεται σε νάρκωση ώστε να μη πονάει κατά την παρακέντηση. Η λήψη του μυελού πραγματοποιείται με παρακέντηση των οστών της λεκάνης με ειδικές βελόνες και δεν περιλαμβάνει χειρουργική τομή. Η διαδικασία διαρκεί λιγότερο από μια ώρα. Η πλειοψηφία των δοτών αισθάνεται αρκετά καλά και μπορεί να φύγει μερικές ώρες μετά τη διαδικασία από το νοσοκομείο. Η πιο συχνή επιπλοκή είναι ο πόνος στα σημεία των αναρροφήσεων για κάποιες ώρες μετά τη συλλογή και ο οποίος ανταποκρίνεται σε κοινά αναλγητικά, όπως η παρακεταμόλη (depon, panadol). Οποιαδήποτε ενόχληση στην περιοχή της παρακέντησης υποχωρεί γρήγορα με την πάροδο των ημερών. Η συλλογή του μυελού είναι μια ασφαλής διαδικασία.
Τι γίνεται με το μόσχευμα? Πως θα μάθω για τον ασθενή? Ο ασκός με τα 150-200 ml αίματος από τη συλλογή θα παραληφθεί από εξειδικευμένο άτομο που απέστειλε το μεταμοσχευτικό κέντρο για να φτάσουν στον ασθενή σε 24 ώρες. Από εδώ και πέρα στις φλέβες του ασθενούς θα ρέει το δικό σου αίμα. Ο ασθενής έχει μεγάλο αγώνα και πολύ δρόμο ακόμα μπροστά του. Είναι ευγνώμων που του χάρισες την μοναδική ελπίδα για ζωή και πολύ πιθανόν την ζωή του. Σε δύο χρόνια από την μεταμόσχευση μπορείς αν θέλεις, συναινεί ο λήπτης και είναι συμβατό με την πολιτική του κέντρου μεταμόσχευσης, να γνωριστείτε. Δες την συνάντηση των Ελλήνων ασθενών που μεταμοσχεύτηκαν στο Νοσοκομείο του Πανεπιστημίου Πατρών με τους δότες τους
Τα λόγια των δοτών. Είσαι και εσύ ένας από αυτούς που επέλεξες να μη μείνεις άπρακτος και συνειδητά να Χαρίσεις Ζωή. Η εμπειρία σου είναι σημαντική και θα θέλαμε να την μοιραστείς με άλλους. Στείλε μας και τα δικά σου λόγια όπως έκαναν και οι άλλοι
Τα λόγια των ασθενών. Οι λήπτες αναφέρουν πολλές φορές την ώρα της μεταμόσχευσης σαν τα «δεύτερα γενέθλια τους». Δεν είναι τυχαίο ότι η ημέρα της μεταμόσχευσης αναφέρεται ως η ημέρα 0.
